Memur Alımı Usulsüz ve Liyakatsiz Mi Yapılıyor?

Memur Alımı son zamanların en fazla konuşulan konularından birisi olmaya başladı. Memurların işe alımlarında uzun yıllardır usulsüzlükler ve liyakate uymayan atamaları canlı bir şekilde görüyor, yaşıyor ve hissediyoruz. Ülkemizde bir meslek yapılacak ise ailemiz ya da yakın akrabalar gözünde memur olarak yapmak önemlidir. Mesela mühendis mi oldunuz kadrolu mühendis olarak çalışmak daha vasıflıdır. Öğretmen iseniz özel kolej ve eğitim kurumlarında değil de devlet okullarında kadrolu olarak çalışmak daha iyi bir şey olarak görülür. Aile arasında bile çocuklardan biri memur olmuş ise ona daha çok özen gösterilir ve daha zeki olduğu düşünülür. Bunun aslında toplumsal olarak birçok sebebi vardır.

Ülkemizde çok eski zamanlara bakıldığında kimse çocuğu memur olsun istemezmiş. Çünkü o zaman çiftçilik ve hayvancılıktan daha fazla para kazanılırmış. Memur maaşı düşük olduğu için kimse kızını memur damada vermek bile istemezmiş. Günümüz ile karşılaştırdığımızda ise çocuğum işsiz kalacağına memur olsun en azından her ay düzenli kirasını ödeyebilir ya da çocuklarını kimseye muhtaç etmez diye görülüyor.

İşsizliğin her geçen gün arttığını gördüğümüz için açıkçası ailelerin bu konudaki istekleri ve ısrarlarına bir şey de denilmiyor. Çünkü kendileri için hayatta en önemli olan şeyi yani çocuklarını haliyle anne baba içgüdüsü ile korumak istiyorlar. Çocukları memur olunca memurluğa aykırı hareket etmediği müddetçe işinden çıkarılmayacak ve işsizler kervanına katılmayacak.

Peki, Memur alımı esnasında aranan gerekli şartlar nelerdir ve hangi durumlarda usulsüz ve liyakatsiz atama işlemi gerçekleşmiş olur? Eğer usulsüz ve liyakatsiz atama gerçekleşmiş ise bu durumda kişi memurluktan atılır mı? Bu gibi soruların cevabını yazımızda tek tek arayıp konuşalım. İlk olarak memur alımı için gerekli şartlara bakmak gereklidir.

Memur Alımı İçin Genel Başvuru Şartları Nelerdir?

• Başvuru yapan adayların ilk olarak T.C vatandaşı olması zorunludur.
• Kamu haklarından mahrum olmamaları gerekir. Örneğin haklarında özgürlüğü bağlayıcı ceza ya da güvenlik tedbiri olmaması gerekir.
• 18 yaşını doldurmuş olmak ile birlikte 35 yaşını da geçmemiş olmak gerekir.
• Eğitim şartlarını yerine getirmiş olması gerekir. En az lise mezunu olmak ile birlikte her kurumun kendi içerisinde aradığı şarta göre ön lisans ya da lisans eğitimlerini tamamlamış olmak gereklidir.
• Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucu olumlu görüş alınması gerekir.

Tüm bunlara ek olarak her kurum özelliğine göre memur alımı sürecinde bazı ek ve özel şartlar istemektedir. Örneğin KPSS puanı bir ek şarttır. Belirli alan ve konuda yüksek lisans yapılmış olması istemi de eklenmiş ise bu durum da özel şarta girer. Açılan ilana göre bu ek ve özel şartları taşımadığınız takdirde alım için gerekli şartları taşımadığınız için kontenjanda açık olsa bile alınmazsınız.

Yukarıda sayılan şartların hepsini bir arada gerçekleştirdikten sonra alımlar kontenjan sayısına göre gerçekleşir. Eğer memur alımı için kontenjan yok ise bu durumda atama işlemi usule aykırı bir işlem olacaktır.

Usulsüz Ve Liyakatsiz Alım Nedir?

Yukarıda memur alım şartlarında sayılan durumlara ek memur kadrosuna alınabilmek için yeterli ve gerekli kontenjanlar oluşturulur. Kurum ya da kurumlar öncesinde personel işleri ya da Bakanlıklar tarafından alınabilecek memur alımı kadro sayısını açıklarlar. Kadro belirlendiği zaman ona göre ilan açılır. Diyelim ki belediyeye kadrolu mimar alınacak ise öncesinde bu konuda şartlar ve kontenjan açıklanır. Şartları taşıyan kişiler arasında en liyakatli görünen ise açılmış kadroya memur statüsünde alınır.

Eğer ki kişi kadro olmadığı halde memur kadrosuna alınmış ise ya da şartları taşımadığı halde kadrolu olarak memur statüsünü kazanmış ise bu durumda kazanılmış hak olur mu? Kişinin memur statüsü devam eder mi? Danıştay geçenlerde bu gibi durumlarda ne yapılacağına dair karar verdi. Yalnız Danıştay’ın kararına girmeden önce kazanılmış hak nedir onu açıklamak gerekir.

Kazanılmış Hak Nedir?

Kısaca ifade etmek gerekirse yürürlükte bulunan hukuk kurallarına göre kişilerin yararına hak tesis edilmesidir. Memurlukta kazanılmış hak nedir? Diyelim ki temel şartlar ekseninde alım dışında bir kanun çıkarıldı. Bu kanuna göre ülkemizde X mesleğinde olan ihtiyaç doğrultusunda şurada çalışan X mesleğindeki kişiler memur statüsüne alındı denildi.

Daha sonra ise o kişilerin kadroları denildiği gibi memur alımı kadrosu olarak açıldı ise bu durum statüsü değişen kişiler için kazanılmış haktır. Daha sonraları bu yerlerde memur statüsünde ihtiyaç fazlalığı bile olsa artık o kişilerin memur statüsü ellerinden alınamayacaktır. Statüleri memur olduktan sonra emekli olana kadar aynı şekilde devam edecek ve memurların emeklilik avantajlarından yararlanacaklardır.

Usulsüz ve Liyakatsiz Alım Varsa

Bazı alımlar kazanılmış hak doğurur. Ancak yukarıda bahsettiğim şekilde usulsüz ve liyakatsiz alım varsa bu durumda Danıştay da kazanılmış hakkın olmadığını söylüyor. Ortada geçerli bir kadro varsa ve kişinin şartları memur statüsüne alınmasına elverişli ise bu durumda kişinin ilgili kuruma alınması kazanılmış hak olacaktır.

Ancak zaten ortada kazanılmış hakkın olamayacağı durumlar varsa yani boş kontenjan yoksa ya da memur alım için geçerli şartları taşımıyorsa bu durumda memur kadrosuna alım geçersiz olacaktır. Yukarıda bahsedilen 18 yaş ve 35 yaş sınırı genel olarak sınav ile memur alımları konusunda geçerlidir. Belediye ya da il özel idaresi gibi kurumlarda denilen bu yaş şartı geçerli değildir. Her kurumun kendi bünyesinde kabul edeceği ortalama kriterler olabilir. Yalnız bu kriterlerin mevzuata aykırı olmaması gereklidir.

Danıştay’ın usulsüz alımın kazanılmış hak sayılamayacağına dair verdiği karar üzerinde konuşalım. Söz konusu olay bir itfaiye erinin memur statüsüne alınması üzerinedir. Daha önce bir belediyede çalışan ve bu belediyede memur alımı sonrası itfaiye eri, belediyenin kapatılıp il özel idaresine devredilmesi sebebi ile işsiz kalmıştır. Belediye hak ve borçları ile il özel idaresine devredildiği için de işe alınması için il özel idaresine başvuru yapmasına rağmen işe başlatılmamıştır.

Usulsüzlük Durumunda Yargı Yolu Nasıl İşler?

Bunun üzerine ise yargı yolunu kullanan kişi hakkında son kararı Danıştay verdi. İdare mahkemesi davacı itfaiye erinin memur statüsüne alınıp atama işleminin yapıldığı tarihi yasal mevzuata aykırı bulmuş. Bu durumda atamanın davacı yönünden kazanılmış hak olmayacağını belirtmiştir.

İdare mahkemesinin bu kararını üst yargı yollarına taşıyan kişiye son olarak Danıştay “ilk atama işleminin mevzuata aykırı yapılmış olması nedeniyle, söz konusu atama davacı yönünden kazanılmış hak doğurmayacaktır.”

“Boş itfaiye eri kadrosu bulunmamasına rağmen usulsüz ve mevzuata aykırı bir şekilde davacının ilk defa memur statüsünde itfaiye eri olarak atamasının gerçekleştirildiğini ve kadrosuz istihdam edilen davacının bir an evvel görevine son verilmesinin gerektiği “ belirtilmiştir.

İlk derece mahkemesi ve Danıştay kısaca şunu anlatmaya çalışmıştır. Zaten senin kadro olmayan yere memur olarak atanma işlemin yanlıştır. Memur olarak atanma işlemin hukuka ve mevzuata uygun değil. Hatta sen hakkın olmayan bu yerde şimdiye kadar memur olarak çalışmışsın. O yüzden de istesen bile aynı statüde çalışmak istemen hukuk önünde imkansızdır. Hakkın olmayan bir statüyü zaten yeterince kullanmışsın. Bu saatten sonra bu usulsüzlüğü devam ettirmek sana kazanılmış hak sağlamayacaktır demiştir.