Kamu Görevlilerinin Sendikal Hakları Var Mı?

Sendikal haklar genel olarak çalışanlar ve işverenler arasındaki dengeyi korumak amacı ile getirilmiş haklardır. Sendikal haklar sayesinde ne işverenler çalışanı sömürebilecek ne de çalışanlar süresiz olarak eylemsizlik ve çalışmama gibi durumlara girerek üretimin kilitlenmesinin önüne geçecektir. Kısacası sendikal haklar ile çalışan ve işverenler karşılıklı olarak ekonomik durumlarını, sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını belirleyebilecektir.

Başlangıç kısmında her ne kadar çalışan ve işveren kavramlarını kullanmış olsam da genel itibari ile çalışan ve işveren kavramlarıdır. Örneğin kamuda işveren devletin farklı kamu kurumları iken çalışan olarak kastedilen ise kamu görevlileri yani memurlardır. Çalışanların ve memurların çalışma şartları ve birçok hakkı ayrılmak ile birlikte burada amaç bir iş ile uğraşan kişiler ile o işi veren kişileri ifade etmektir.

Genel anlamda bahsedilecek olursa sendikal hak kanuni ve anayasal bir haktır. Anayasa’nın 46/1 maddesine göre; “Çalışanlar ve işverenler önceden izin almaksızın, sendikalar ve sendika birlikleri kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten ayrılma haklarına sahiptirler.” Sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkı anayasal bir hak olduğu için diğer haklardan hiçbir farkı yoktur. Sendikal hak kapsamında çalışan kişiler toplu iş sözleşmesi imzalayabilirler.

Kamu Toplu İş Sözleşmesi Nedir?

Toplu iş sözleşmeleri çalışan ve işveren arasında imzalanır. Toplu iş sözleşmeleri imzalanırken bir yanda çalışan diğer yanda ise işçi ve işçi sendikası bulunmak zorundadır. Kamu bazen yüklenici olarak ya da başka şekillerde işini işçilere de yaptırabilir. Bu durumda aynı şekilde toplu iş sözleşmesi yapılması mümkündür. Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan işçi statüsündeki kişilerin mali ve sosyal hakları için karşılıklı olarak toplu iş sözleşmesi yapılmasına kamu toplu iş sözleşmesi denir. Kamuda çalışan ve memur statüsünde olmayan sözleşmeli çalışanlar ile bu sözleşme imzalanır. Kamu toplu iş sözleşmesi TÜRK-İŞ Sendikası Genel Merkezi’nde Ağustos ayında imzalanmıştı.

Kamu Görevlileri Toplu İş Sözleşmesi İmzalayabilirler Mi?

Kamu görevlileri işçi statüsünde olmadıkları için iş sözleşmesi imzalayamazlar. Kamu görevlileri genel olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi oldukları için hakları, yükümlülükleri orada belirtilmiştir. Kamu görevlilerinin aldığı maaş miktarında yapılacak zam genel olarak memur sendikaları ve pazarlıklar ile olduğu için ayrıca memurların hizmet süreleri başlama tarihlerinden emekliliğe kadar devam edeceği için toplu iş sözleşmelerine gerek yoktur.

Kamu görevlilerinin statüleri biraz daha farklı olduğu için toplu iş sözleşmesi yapma hakları yoktur. Ancak kamuda çalışan işçi statüsündeki kişilerin bu hakkı saklıdır.

Kamu Görevlilerinin Sendikal Hakları Nelerdir?

Kamu görevlileri bir sendikaya üye olmak, sendikanın yönetim kurulu ya da diğer organlarında görev almak gibi görevlerde bulunabilir. Ayrıca kamu görevlileri sendikaya üye olarak sendikanın birçok avantajından faydalanabilir. Sendika avukatları herhangi bir hukuksuzluk ile karşılaştığınızda size yardımcı olur. Tazminat haklarınızı sendikalar sayesinde daha rahat alabilirsiniz. İş güvenliği şartları sendikalar sayesinde artırılabilir. Demokratik ve eşit haklara sahip olmak ya da ücretinizi zamanında almak gibi alamadığınız birçok hakkınızı sendikalar sayesinde alabilirsiniz.

Kamu Görevlileri Sendikalarının Amacı Nedir?

Kamu görevlilerinin ortak ekonomik, sosyal ve mesleki hak ve menfaatlerinin korunmasını ve geliştirilmesini amaçlar. Bu konular hakkında menfaatlerin korunması ve geliştirilmesi amacı ile de sendikalar ve konfederasyonlar kurulabilir. Bu federasyon ve konfederasyonlarda dileyen kamu görevlileri görev alabilirler.

Hangi Kamu Görevlileri Sendikaya Üye Olabilir?

Bazı kamu görevlileri sendikalara üye olabilirken bazı kamu görevlilerinin ise sendikalara üye olması yasaktır. Sendikaya üye olabilecek kamu görevlileri Kamu Görevlileri Sendikası Kanunu’nda özel olarak düzenlenmiştir.

Kamu Görevlileri Sendikası Kanunu’na göre Devletin veya diğer kamu tüzel kişilerinin yürütmek ile görevli oldukları kamu hizmetlerinin görüldüğü genel, katma ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı kuruluşlarda kamu iktisadi teşebbüslerinde, özel kanunlarla veya özel kanunların verdiği yetkiye dayanarak kurulan banka ve teşekküller ile bunlara bağlı kuruluşlarda ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında işçi statüsü dışında çalışan kamu görevlileri hakkında uygulanır.

Kanununa göre kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan işçi statüsü dışındaki bir kadro veya pozisyonda daimi suretle çalışan, adaylık ve deneme süresini tamamlamış olan kamu görevlileri sendikaya üye olabilirler. Adaylık ya da deneme süresini bitirmemiş olan kişiler sendikalara üye olamayacaklardır. Ayrıca kanun bu durumun dışında iki şart daha koymuştur.

Birincisi kamuda işçi statüsünde olunmayacak, ikincisi ise bir kadroda sürekli olarak çalışmak olmalıdır. Bu şartları yerine getiren kamu görevlileri sendikalara üye olabilirler.

Hangi Kamu Görevlileri Sendikalara Üye Olamazlar?

Sendikalar örgütlenmenin olduğu yerlerden olduğu için bağımsız ve tarafsız kamu görevi yürütmek zorunda olan kamu görevlileri için sendika yasağı getirilmiştir. Bazı alanlardaki kamu görevlilerinin tarafsızlığına gölge düşmesi ya da örgütlenme içerisine girmesi toplumsal açıdan risk oluşturacaktır. Toplumsal yarar ve bireysel yarar göz önünde bulundurulduğundan toplumun yararı kişilerin yararına feda edilemez. Düşünün ki bir polis memuru A sendikasından diğer polis memuru ise B sendikasından olsun.

Zaman içinde polis memurları arasında ayrılık baş göstermeye başlar ve şahsi husumetler ortaya çıkar. Ama polis gibi kamu görevlisi kutuplaşmayı tetikleyici değil tam tersine kutuplaşmayı önleyici olmalı ve ona göre hareket etmelidir.  Aynı şekilde bir asker, hakim ya da savcıyı düşünün. Hakim ayrı bir sendikadan savcı ayrı bir sendikadan olsun. Zaman içinde hakimin gönderdiği iddianameyi savcı kabul bile etmeyebilir. Bu şimdi size çok saçma gibi gelebilir ancak zaman içinde yaşandıkça bu herkese normal gelmeye bile başlayabilir. Bu açıklamalardan sonra genel olarak saymak gerekirse tek tek hangi kamu görevlilerinin sendikalara üye olamayacaklarını bilmekte fayda vardır.

TBMM Başkanlığı İdari Teşkilatı, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği’nde çalışan kamu görevlileri, Yüksek yargı organlarının başkan ve üyeleri, hakimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar, YÖK Başkan ve üyeleri ile YÖK Denetleme Kurulu Başkan ve üyeleri, üniversite ve ileri teknoloji rektörleri, dekanları, enstitü ve yüksek okul müdürleri, mülki idare amirleri, Silahlı Kuvvetler mensupları, MİT mensupları, Sermaye Piyasası Kurulu’nun kurum ve kuruluşların merkezi denetim elemanları, emniyet hizmetleri sınıfı ve emniyet teşkilatında çalışan diğer hizmet sınıflarına dahil personel, ceza infaz kurumlarında çalışan kamu görevlileri, çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığı merkezi denetim elemanı olan iş müfettişleri, vergi denetmenleri, gümrük müsteşarlığında görevli muhafaza memurlar, Telekom muhafızı, bekçi gibi kamu görevlileri sendikalara üye olamazlar. Yukarıda sayılan bu kişilerin sendikalara üye olması halinde haklarında disiplin soruşturması işlemleri başlatılabilir. Bu meslek gruplarının birlikleri, vakıfları vardır ancak sendikaları yoktur.

Kamu görevlileri sendika üyeliğinden her zaman çekilebilirler. Üyelikten çekilmek istediklerine dair dilekçeyi bağlı bulundukları sendikaya vererek üyeliğini sonlandırabilirler.  Daha demokratik çalışma ortamı için, haklarınızı sonuna kadar alabilmek için, mali ve sosyal alanda ilerleyebilmek için kamu görevlileri için var olan sendikalara üye olabilirsiniz. Sendikaya üye olmakta hiçbir sakınca yoktur. Sadece yukarıda bahsettiğim meslek grupları sendikalara üye olamayacaktır.