Sigortasız Çalıştırılan Herkes Dava Açabilir

Eksik ya da bildirilmeyen prim günleri nedeniyle yaşanan mağduriyetin önüne geçmek için hizmet tespiti hakkı bulunuyor. Sigortasız çalışılan süreyi sigortalı hale getirmek için hizmet tespit davası açılabilir.

Hizmet Tespit Hakkı Nedir ?

Çalışanların ilk işe giriş tarihi, emeklilik yaşı ve gerekli prim açısından çok büyük önem taşıyor. Değişen yasalar nedeniyle emeklilik yaşı da yıllara göre değişkenlik gösteriyor. İşe başlanan tarihte giriş yapılmasına karşın prim yatırılmadıysa emeklilik işlemlerinde bu tarih dikkate alınmıyor. Belirli bir süre prim ödeyenler emeklilik zamanını öne çekmek istiyor.

Doğum, askerlik borçlanması gibi hizmet tespiti de erken emeklilik için önemli formüllerin başında geliyor. İşe başlanan tarihte giriş olmasına karşın prim ödemesi görünmüyorsa ve fiilen bu tarihte çalışmaya başlandıysa emeklilik işlemlerinde bu tarih dikkate alınmıyor. Örneğin 1990 yılında işe başladınız ve SGK’ya sigorta bildiriminiz yapıldı ancak priminiz ödenmedi.

İlk prim ödemeniz 1995 yılında başladıysa emeklilik yaşı ve primi hesabında bu tarih dikkate alınıyor. Eksik ya da bildirilmeyen prim günleri nedeniyle yaşanan mağduriyetin önüne geçmek için hizmet tespit hakkı bulunuyor.

İlk adımda çalıştığınız kuruma başvurarak ilk işe giriş tarihinin fiilen çalıştığınız tarih olması gerektiğini belirterek sigorta başlangıç tarihi düzeltilmesi talep edilmeli. Olumsuz yanıt alınması durumunda hizmet tespit davası açılmalı.

Hizmet tespiti için hak sahibi veya hak sahibinin vefatı durumunda gelir ve aylık bağlanma hakkı olanlar başvurabilir. Emeklilik yaşı ve emekliliğe esas prim sayısı mahkemenin tespit ettiği tarih üzerinden hesaplanır. Hizmet tespitine yönelik merak edilen soruların cevapları şu şekilde:

Hizmet Tespit Davası Hangi Durumlarda Açılabilir ?

Çalışma sürelerinin işveren tarafından SGK’ya bildirilmemesi ya da eksik bildirilmesi durumunda işçi alacakları yönünden çok büyük zarara uğrayabilir. Çalışan bu durumu öğrendiği andan itibaren sigortasız çalıştığı süreyi sigortalı hale getirmek için hizmet tespit davası açabilir.

Hizmetin davacı çalışan tarafından sigortasız olarak görülmüş olması ve bu durumun SGK tarafından daha önce tespit edilmemiş olması gerekiyor.

Hizmet Tespit Davasını Kimler Açabilir ?

Davayı, çalışan kişinin kendisi veya vefat durumunda o kişinin mirasçıları açabilir. Hizmet tespitine konu işyerinde hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içinde mahkemeye başvurulabilir. Aynı iş yerinde birden fazla giriş çıkış yapanların dava açma süresi de işten ilk ayrıldıkları tarihte başlar. Sigortalının vefatı durumunda mirasçılar sigortalının ölüm tarihinden itibaren dava açabilir.

Dava Çalışan Lehine Sonuçlanırsa Sigorta Primini İşveren Mi SGK Mi Yatırıyor ?

Davanın çalışan kişi lehine sonuçlanması durumunda, talep edilen yıllar içindeki sigorta primleri işveren tarafından ödenir. Sigorta primleriyle birlikte bu süre içinde geçen yasal faiz de işverence karşılanır.

Hizmet Tespit Davası Arabuluculuğa Tabi Mi ?

Hizmet tespit davası açmadan önce arabulucuya başvurma zorunluluğu bulunmuyor. Karar muhakeme usulüne göre yaklaşık iki ayda sonuçlanıyor. Karar yüksek mahkemeye taşındıysa bir ay içinde gerekçeli karar açıklanıyor.

Çalışılan Yıllara Dair Belgelerin Sunulması Hak Düşürücü Süreyi Kaldırır Mı ?

Yargıtay kararına göre aylık sigorta primleri bildirgesi, dört aylık sigorta primleri bordrosu, sigortalı hesap fişi gibi belgeleri sunanlar için hak düşürücü  süre uygulanmıyor. Nitekim Yargıtay kararında bu belgelerden birisinin işveren tarafından verilmesi halinde kurumun işçinin çalışmasından haberdar olduğu kabul ediliyor. Kararda bu durumda hizmet tespiti davası için hak düşürücü sürenin varlığından söz edilemeyeceği açıkça belirtiliyor.

Mevsimlik Çalışanlar İçin Hizmet Tespitinde Zaman Aşımı Süreci Nasıl İşliyor ?

Mevsimlik çalışılan yıllar itibariyle kesintisiz sürdüğünün kabulü durumunda çalışılmayan dönemde hizmet akdi askıda olduğundan beş yıllık hak düşürücü sürenin başlangıcı olarak işin sona erdiği yılın esas alınması gerekiyor.

Sigorta Müfettişlerince Hizmet Tespiti Durumunda Hak Düşürücü Süre İşletiliyor Mu ?

Beş yıllık hak düşürücü sürenin ne zaman başlayacağı özel durumlara göre değişiyor. Yönetmelikte yer alan belgelerin verilmesi durumunda olduğu gibi çalışmaların sigorta müfettiş raporuyla belirlenmesi halinde de hak düşürücü sürenin geçtiğinden söz edilemez.

Sigortasız Çalışılan Yıllar İçin Dava Açma Süreci Nasıl İşliyor ?

Bir işyerinde 2 yıl sigortasız çalıştıktan sonra işten çıkarılan personel için beş yıllık hak düşürücü süre işten ayrıldığı günden itibaren başlar. Diğer yandan 2 yıl sigortasız çalıştırıldıktan sonra sigortası yapılıp 10 yıl daha çalıştırılan kişi 2021 tarihinde işten çıktıysa 2026 yılının sonuna kadar sigortasız çalıştırıldığı dönem için dava açabilir.

Sigortasız Çalıştığımı Bordro Olmadan Nasıl Kanıtlayabilirim ?

Hizmet tespitinde dava açmakla birlikte öne sürülen tarihte çalışıldığının kanıtlanması gerekiyor. Sigorta primleri bordrosu, hesap fişinin yanı sıra aynı dönemde çalışılan ve işveren resmi kayıtlarındaki başka çalışan tanık olarak gösterilebilir. İşverenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na verdiği bordrolarda yer alanlardan tanık gösterilebilir. Ayrıca komşu işyerinde sigortalı çalışan da tanık olarak dinlenebilir.

Sigortasız Çalışanlar Hangi Haklardan Mahrum Kalır ?

Sosyal güvenlik açısından niteliği itibariyle yasal işlerde çalışarak istihdama katılan kişilerin, çalışmalarının gün veya ücret olarak ilgili kurumlara bildirilmemesi ya da eksik bildirimine sigortasız çalışmak deniyor.

Sigortasız çalışanlar birçok yasal haktan yararlanamaz. Çalıştıkları günler emeklilik için geçerli sayılmaz, ihbar, kıdem tazminatı alamaz, herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma gelindiğinde malullük aylığından yararlanamazlar. Vefat durumunda aile bireyleri ölüm aylığı alamaz.