İhbar Tazminatı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Tazminat davaları, işçi ve işveren arasındaki bir çok çıkmazı aşan yasalar ile son dönemlerden önlenmeye çalışılıyor. Bir çok nedenden dolayı ortaya çıkan bu anlaşmazlıklar sonrası işveren tarafından işçinin, iş akdine son verilmesi ile kendisine tanınan haklardan birisi de ihbar tazminatıdır.

4857 sayılı iş kanununun 17. maddesine göre iş sözleşmesi fesih edilen bir çalışan iş sözleşmesi sona erdirilmeden evvel işveren tarafından kesinlikle öncesinden bilgilendirilmelidir. İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı da tıpkı kıdem tazminatı gibi işçinin güvence altına alındığı anayasal bir haktır. Bildirim işveren tarafından işçisine, çalışma süresi 6 aydan kısaysa (1 gün dahi olsa) 2 hafta, 6 ay ile 1.5 yıl arasındaysa 4 hafta, 1.5 yıl ile 3 yıl arasındaysa 6 hafta, 3 yıldan fazla olursa 8 hafta önce yapmalıdır.

Bildirim,  uzun süreli çalışanlarda örneğin 4-5 yıllık işçiye işverenin “yarın işten çık” diyemeyeceği hale getirilmiştir. İhbar tazminatı şartları

Eğer işçiye işten çıkarılacağı daha önce söylenmiş ve her gün 2 saat iş arama hakkı verilmişse, ihbar tazminatının verilmesine gerek kalmamaktadır. Bunun haricinde, işçinin ölümü, emekli olması, 1475/17-2. bendinde sayılan nedenlerden dolayı iş akdinin bildirimsiz feshedilmesi halinde böyle bir ceza ödenmesine gerek bulunmamaktadır.

İşçi kısa çalışma ödeneği başvurusu yaparak deneme süresini ve kısa süreli çalışmalardaki haklarını kendi lehine çevirmelidir.

Kısa çalışma ödeneği başvurusu yapabilmek için PTT’den E-devlet şifrenizi alıp bu adresten girişinizi yapmalısınız. Yine kendi isteğiyle işten çıkan işçilere, para cezası ödenmesi durumu zorunlu değildir. Ayrıca işçinin ölümü, emekli olması, 1475/17-2. bendinde yazılı sebeplerden dolayı iş akdi bildirimsiz feshedilen işçiye ceza ödenmesine gerek yoktur. İhbar tazminatı nasıl alınır

İşçisi ile yaptığı sözleşmeyi bugün fesheden işveren 8 hafta daha işçiyi çalıştırmak zorundadır. İşte bu işçinin haklarının korunduğu 8 haftalık zamana “ihbar süresi” adı verilmektedir. İhbar tazminatının, Kıdem tazminatı gibi her 6 ayda bir güncellenen yasal tavan sınırı (şu anda 8 bin 284 lira) gibi bir sınırlandırılması yoktur.

İstifa Durumunda İhbar Tazminatı Ödenir Mi?

İstifa eden işçiye tazminat ödenir mi? sorusunun cevabı olarak net bir cevap söylenebilir o da hayır ödenmez olacaktır. İşveren 3 yıl ve daha uzun süredir işyeri için çalışan işçiye herhangi bir tazminat ödememek için minimum 8 hafta öncede onu işten çıkaracağına dair bilgi vermek zorundadır. Böyle bir durumda işçinin hakları olduğu gibi işçi de bir anda ben işten çıkıyorum diyemez.

İşçi’nin anlık “ben işi bırakıyorum” hareketi karşısında kıdem tazminatı dahi alamayabileceği bir durum oluşur. İşverenin ihbar konusunda bu şekilde bir hakkı vardır. İşçisine 4 hafta civarında işte kalmasını onun yerine başka işçi bulana kadar istemesi yasal hakkıdır.

İhbar Tazminatı Hangi Durumlarda Geçerlidir?

İhbar tazminatı hak kazanımlarını, yükümlülükleri, ortaya çıkış hali ve sonuçlarını anlayabilmek için önceliğin işçi işveren arasında sözleşme şartlarını iyi okumak gerekir. Birtakım iş sözleşmelerinde deneme süresi mülakatı maddeleri geçerliliğini korumaktadır. Mesela 1 aylık deneme süresi belirlenen ve bu süre zarfı içerisin işten çıkarılanlar, her hangi bir ödemeye hak kazanamaz ve işveren tazminat ödetilemez.

Sigorta girişleri genelde işe başlamadan önce yapılır ve bu durum zorunludur. Eğer işçi 1 gün bile çalışsa eğer deneme süreci değilse tazmini almak için hak kazanmaya başlamış demektir.

Kıdem Tazminatını Kimler Alabilir?

İhbar tazminatı gibi kıdem tazminatı da işçinin haklarını korumak için yasalaştırılmış ve işçiyi güven altına alan kanunlardır. Peki kıdem ihbar tazminatı kimler alabilir? Aşağıdaki alanda kıdem tazminatına hak eden işçilerin detayları listelenmiştir;

1. -Kendi isteği dışında işinden ayrılanlar.
2. -Sağlık sebepleri başta olmak üzere zorlayıcı sebepler nedeniyle işten ayrılanlar.
3. -4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. md. 2. bendindeki kurallar dahilinde işverenin ahlak ya da iyi niyet kurallarına aykırı hareket ettiğini gerekçe göstererek işten ayrılmak,
4. – 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25.md 2. bendinde gösterilen sebepler dışında işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymadığı gerekçe gösterilerek çıkarılması,
5. -Emeklilik hakkının kazanılması, gerekli prim ve gün sayısının tamamlanması

Bedelli Askerlik Yapacaklar İhbar ve Kıdem Tazminatı Alabilir Mi?

Bedelli askerlik için 25 yaş, 43 bin 151 lira ücret ve 21 gün temel eğitim şartında, birçok çalışan askerlik nedeniyle işlerine ara vermelerinden dolayı kıdem ve ihbar tazminatı alıp alamayacakları konusunda bilgi edinmeye çalışmaktadırlar.

21 gün bedelli askerlik görevi yapacak işçilerin 15 yıl yani 3 bin 600 gün şartı yerine getirilmese dahi ihbar almadan kıdem tazminatı alma hakkı vardır. İşçi 21 gün bedelli askerlik yapılması taktirde ilgili iş yerine sunulan belgeler ile kıdem ve ihbar tazminatı alabilir. Hem kamuda ve özel sektörde çalışanlar bu 21 günü ücretsiz izinli olarak askerliklerini tamamlayabileceklerdir.

İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

İhbar Tazminatı, çalışan işçiye, işveren tarafından yazılı bir şekilde ve çalışanın o iş yerindeki kıdemine göre ayarlanmalı ve tahsili yapılmalıdır. Farklı bir durumda işveren, işçiye parasını ödemek zorunda kalacaktır. Ödenmesi yasalarca kanunlaştırılan bu miktara ihbar tazminatı denir.

İşçiye sözleşmesini yani iş sonunu vermek isteyen işverenlerin mutlak suretle işçisine olumsuz davranışlar, performans düşüklüğü yada başka bir sebeple bunu karşı tarafa bildirmesi zorunlu tutulmuştur. Bu bildiriyi yapmayan işveren bu ücreti ödemek ile yasalarca sorumlu tutulmuştur.

İhbar Tazminatı, eğer çalışan deneme sürecinde ise hak işverenin tarafındadır ve sözleşme söz konusu olmadığından işveren hiç bir şekilde tazminat ödemez yani herhangi bir yükümlülüğü yoktur. Diğer bir durumda, iş sözleşmesi işçi tarafından haklı nedenlerle fesih ediliyorsa yine ücret ödenmesi hakkı ortadan kalkmaktadır. İşveren sadece haksız bir sebepten ötürü işçinin sözleşmesini fesih ediyorsa sadece bu durumda işverenin tazminatı hakkı doğmuş olur.

İhbar Tazminatı Hesaplama

• İhbar süresi tespit edildikten sonraki brüt maaş ve giydirilmiş maaş üzerinden şu şekilde hesaplanmaktadır.
• Son 30 günlük brüt maaşı 3.000 TL olan ve 5 yıl çalışmış bir işçiye: 8 haftalık brüt ücreti kadar para ödenmelidir.
• 3.000 / 30 gün = 100 TL günlük, 100 x 7 gün = 700 TL haftalık, 8 hafta x 700 = 5.600 TL Brüt Tazminatı
• Gelir vergisi: 5.600 x %15 = 840 TL, Damga vergisi: 5.600 x %0.66 = 36,96 TL,
• 5.600- (840 + 36,96) = 4.723,04 TL net tazminat ödemek durumunda kalır.

İhbar Tazminatı Neye Göre Ödenir?

Brüt maaşı 6.000 TL olan ve 5 yıl aynı iş yerinde çalışmış işçiye, iş vereni tarafından 8 haftalık maaşı ödenmelidir. Hesaplaması aşağıdaki şekilde yapılmalıdır;

• 6.000/30 gün = 200 TL günlük
• 200 x 7 gün = 1.400 TL haftalık
• 8 hafta x 1.400 = 11.200 TL brüt tazminattır
• Gelir Vergisi: 11.200 x Yüzde 15 = 1.680 TL
• Damga Vergisi kesintisi: 11.200 x Binde 7.59 = 85 TL
• 11.200-(1680 + 85) = 9.435 TL net tazminatı ödenir.

Önceden İhbar Tazminatı Bildirimi Yapılması Gereken Durumlar ve Zamanlar

Hizmet Süresi	Bildirim Süresi	İhbar Tazminatı Tutarı
6 aydan az olan çalışma dönemi	2 hafta	2 Haftalık Ücret
6 aydan 1,5 yıla kadar olan çalışma dönemi	4 hafta	4 Haftalık Ücret
1,5 yıldan 3 yıla kadar olan çalışma dönemi	6 hafta	6 Haftalık Ücret
3 yıldan fazla olan çalışma dönemi	8 hafta	8 haftalık Ücret

Örnek Uygulama :  A işçisi 01.01.2014 Tarihinde işe başlamış, 30.11.2018 tarihinde işveren tarafından işten çıkarılmıştır. En son Aldığı Brüt Ücret Tutarı :1.500 TL’dir. Kıdem ve ihbar tazminatının hesaplaması da aşağıdaki gibi olacaktır. İhbar tazminatı ne kadar diye sorarsanız bu hesaplamalarla bunun cevabını kolayca bulabileceksiniz.

KIDEM – İHBAR TAZMİNATI HESAPLAMA BİLGİLERİ
Kıdem Tazminatı Hesaplaması Detayları
İşe Başlama Tarihi		01.01.2014
İşten Çıkış Tarihi		30.11.2018
Kıdem  Süresi Toplamı		4 Yıl 11 Ay
En Son Alınan Brüt Ücret Tutarı		1.500 TL

İşçinin Aylık Brüt Ücret Tutarı : 1.500 TL

KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMASI
Kıdem Tazminatı Hesaplama Detayları
Kıdem Süresi		4 Yıl 11 Ay
Brüt Kıdem Tazminatı Tutarı		7,373.29 TL
Damga Vergisi Tutarı		55.96 TL
Net Kıdem Tazminatı Tutarı		7,317.32 TL
Toplam Net Tazminat Tutarı		7,317.32 TL

 

İHBAR TAZMİNATI HESAPLAMASI
İhbar Tazminatı Hesaplama Detayları
İhbar Süresi	3 yıldan fazla olan çalışma dönemi  8 Haftalık Ücret	8 Hafta
Brüt İhbar Tazminatı Tutarı	50 TL * 7 * 8 ( 56 Gün ) : 2.800 TL	2.800.00 TL
Gelir Vergisi Tutarı	2.800 TL * %15 : 420 TL	420.00 TL
Damga Vergisi Tutarı	2.800 TL * % 0,759 : 21,25 TL	21.25 TL
Net İhbar Tazminatı Tutarı	2.800 TL – 441,25 TL : 2.358,75 TL	2,358.75 TL
Toplam Net Tazminat Tutarı		2,358.75 TL

 

Kidem Tazminatı Muhasebe Kayıtları :

	AÇIKLAMA	TUTAR
		BORÇ	ALACAK
1	770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HESABI  770.01 Kıdem Tazminatı         360 ÖDENECEK VERGİ FONLAR HESABI                  360.01 Damga Vergisi                  335 PERSONELE BORÇLAR HESABI   Kıdem Tazminatı Tahakkuk Kaydı	7.373,29	55,96               7.317,33
	TOPLAM	7.373,29	7.373,29

 

İhbar Tazminatı Muhasebe Kayıtları : 

	AÇIKLAMA	TUTAR
		BORÇ	ALACAK
2	770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HESABI  770.02 İhbar Tazminatı         360 ÖDENECEK VERGİ FONLAR HESABI                  360.01 Gelir Vergisi : 420 TL                  360.02 Damga Vergisi : 21,25 TL                  335 PERSONELE BORÇLAR HESABI İhbar Tazminatı Tahakkuk Kaydı	2.800	441,25                  2.358,75
	TOPLAM	2.800	2.800

 

İhbar ve Kıdem Tazminatı Ödeme Kaydı : 

	AÇIKLAMA	TUTAR
		BORÇ	ALACAK
3	335 PERSONELE BORÇLAR HESABI       102 BANKALAR HESABI                                Ücret Ödeme Kaydı	9.676,08	9.676,08
	TOPLAM	9.676,08	9.676,08

Kıdem ve İhbar Tazminatının Muhtasar Beyannamede Gösterilmesi :

İŞYERİ /İŞÇİ BİLGİLERİ ( Ekler Bölümünü Doldurmayı Unutmayın )

Vergi Bildirimi Kulakçığında Ödeme Türü Kodu Olarak 013 – 015) ödeme türü kodları varsa bu İşyeri/İşçi Bilgilerine ait Ek doldurulmalıdır.

Bu ödeme türlerine ait bilgi yoksa İŞYERİ / İŞÇİ BİLGİLERİ bildiriminin doldurulmasına gerek yoktur. Bu tablo doldurulmadığı sürece Vergi Bildirimi Tablosunda bulunan (Asgari Ücretli/Diğer Ücretli (Gelir Vergisi Muaf/ İstisna – SGK Muaf/ İstisna )satırlarında bilgi olmayacaktır. Bu ekte bulunan tablolar birbiri ile bağlantılıdır. Kıdem ve İhbar Tazminatı Hesaplama

Önemli Not : 013 Kodunda Gelir Vergisi ” 0 ” Sıfır ise İşyeri Çalışan Sgk Bilgileri Tablosunda ( Sgk Muaf / istisna Erkek Yada Sgk Muaf / istisna Kadın ) doldurmayı Unutmayın Eğer Doldurmazsanız Beyannameyi Gönderdiğinizde Hata Verecektir. Bu şekilde göndermek istediğiniz tüm tablolar yanlış olacak ve kıdem ve ihbar tazminatı kapsamında belgeler geçersiz hale gelecektir.