Borç Kalan Mirası Ödemek Zorunda Mısınız?

Borç Kalan Miras konusu irdelendiğinde karşımıza çıkan sonuçlardan birisi de her zaman mal varlıklarının miras olarak kalmama durumudur. Bazı durumlarda miras bırakan borç da bırakabilir. Bu durumda terekenin borcu batık olması söz konusudur. Tereke miras bırakanın alacakları, borçları ve mal varlığının bütünüdür kısacası geride bıraktığı ne varsa odur.

Tereke borca batıksa yani borçlar alacak ve mal varlığından çok ise mirasçılar bu borcu ödemek zorunda mıdır? Miras kaldı evi kabul edip borçları kabul etmeyebilir miyim? Miras olarak ödeyemeyeceğim kadar borç kalmış ne yapmalıyım? Borcum var reddi miras yapabilir miyim? gibi birçok soru olabilir kafanızda. Bu yazı size bu konuda yol göstermek ve aklınızdaki birçok soruyu cevaplamak için hazırlanmıştır.

Terekenin Borca Batık Olduğunu Nasıl Öğrenebilirim?

Terekenin borca batık olması demek, miras bırakanın borçlarının, alacaklarından ve mal varlığından daha çok olması durumudur. Miras bırakan öldüğü zaman tereke açılır ve mal varlığı tespit edilir. Terekede borç çok fazla ise bu durumda miras bırakanın yasal ya da atanmış mirasçıları mirası reddedebilir. Bu duruma mirasın reddi denir.

Eğer miras kabul edilirse, borçlar terekeden değil mirasın kendilerine kaldığı kişiler, şahsen ve mal varlıklarıyla sorumlu olurlar. Miras hukukunda külli halefiyet ilkesi geçerli olduğundan, mirasçı talep etmese de miras, mirasçılara geçer. Bu yüzden borçlar da direkt olarak mirasçıya geçeceğinden bu durumlar için mirasın reddi diye bir durum vardır.

Miras bırakan ölmeden önce mirasın reddedemezsiniz. Pratikte de ölmeyen birinin mirası kalmadığı için zaten reddetmek mümkün olmaz. Yani miras hakkı ortaya çıkmadığı için bu durumda mirası red de edemezsiniz. Ölmeden önce ancak mirastan feragat sözleşmesi yapılabilir ya da miras hakkı başkasına devredilebilir. Mirasın reddini sadece atanmış mirasçılar ve yasal mirasçılar talep edebilir. Mirasın reddi iki şekilde gerçekleşir.

1. Mirasın Gerçek Reddi: Mirasçılar ayırt etme gücüne sahip ve ergin ise mirası kayıtsız şartsız reddettiklerini yazılı ya da sözlü olarak miras bırakanın son yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurarak taleplerinin bildirebilirler. Mirası gerçek anlamda red edebilmek için halefiyet gereği miras mirasçılara geçmiş olmalı ve miras bırakan ölmüş olmalıdır. Reddin belli bir şekil şartı olmadığından istediğiniz gibi mirası red edebilirsiniz. Mahkemeye ister yazılı isterseniz de sözlü olarak bildirdiğiniz takdirde mirası red etmiş olacaksınız.
2. Mirasın Hükmen Reddi: Miras bırakanın öldüğü zaman diliminde ödemeden aczi açıkça belli ve resmen tespit edilmişse miras reddedilmiş sayılacaktır. Hükmen redde irade açıklaması gerekmez. Miras bırakanın ödemeden aczinin bulunması yeterlidir. Yani miras bırakanın icra borçları ya da daha önce haciz gelmiş ise malına bu durumda aczi belli demektir.

Fiil ehliyeti olmayan yani yaptığı işin önemini kavrayamayacak derecede olmayan mirasçılar mirası reddedemeyeceklerdir. Bu kişiler akıl sağlığı yerinde olmayanlar ya da küçük yaşta çocuklar olabilir. Mirasçı yerine varsa vasi ya da yasal temsilcisi mirası red edebilir. Vesayet altındaki kişilerin vasisinin beyanına ek olarak sulh hukuk veya asliye hukuk mahkemelerinin de izni gereklidir.

Bu karar önemli bir karardır. Terekedeki borçlar ödenmeyecektir ancak artık mirasçı, kimden miras kalmış ise onun mirasçısı olamayacaktır. Eşler arasında mal ortaklığı rejimi benimsenmişse bu durumda eşlerden birinin rızası olmadan diğer eş ortaklık malına girecek bir malı reddedemez ve terekenin borca batık olması durumunda da mirası kabul edemez.

Mirasın Reddi Şarta Bağlanabilir Mi?

Mirası kayıtsız ve şartsız bir şekilde red etmek gerekir. Örneğin evi bana verirseniz mirası red ederim gibi bir durum olmaz. Ya da evlenmeme izin verirseniz mirası red ederim gibi bir beyanda da bulunamazsınız. Mirasın reddi şarta bağlandığı takdirde geçersiz olacağı için mirasçı mirası almak durumundadır.

Ancak bunun istisnası; mirası reddeden mirasçılar kendilerinden sonra gelen mirasçıların, mirasın resmi tasfiyesinden önce, mirası kabul veya redde icabet etmelerini talep edebilirler. Bu durumda red o mirasçılara tebliğ edilir ve mirasçılar 1 ay içinde mirası kabul etmezse bu durumda miras onlar tarafından da reddedilmiş sayılır. Mirasçıların borçtan sorumluluğu bu kapsamda incelenmesi gereken bir dava konusudur.

Mirasın Reddi İşlemleri Nasıl Yapılır?

Mirasçı, miras bırakanın son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesi’ne sözlü olarak ya da yazılı dilekçe ile mirası reddedebilir. Kabul etmediğinizi söylerken kayıtsız şartsız kabul etmemeniz gerekir. Mirasın reddedilmesi için üç aylık süre vardır ve bu süre hak düşürücüdür. Eğer bu süre içerisinde mirası red etmezseniz mirası kabul etmiş sayılırsınız. Miras bırakanın ölümünden itibaren ya da mirasçının mirasçı olduğunu öğrendiği tarihten itibaren 3 aylık süre içinde mirasın red ettiğinize dair açıklamada bulunmak zorundasınız.

Burada üç aylık süre yasal mirasçıların mirasçı olduklarını öğrenmesiyle, atanmış mirasçılar için ise tasarrufun kendilerine resmen bildirilmesiyle birlikte işlemeye başlayacaktır. Bu sürede iki tür mirasçılar (yasal ya da miras bırakan tarafından atanmış mirasçılar) mirası reddetmezler ise haklarıyla ve borçlarıyla birlikte miras kazanılmış olacaktır.

Resmi defter tutulması gündemde ise bu durumda red süresi 1 aydır. Bir aylık süre, tereke defterini tutan Sulh Mahkemesi’nin mirasçıları tereke hakkında kararı açıklamak üzere mahkemeye davet ettiği çağrının mirasçılara tebliği ile başlar. Resmi defter tutulduğunda defter incelemesi bittikten sonra mirasçı mirası reddettiğini, mirasın resmi tasfiyesini istediğini ya da mirası kayıtsız şartsız kabul ettiğini beyan etmelidir. Ek süre verilmesini gerektiren haller varsa bu durumda hakim ek süre de verebilir.

Mirasın red etme açıklaması aldatma, korkutma, yanılma gibi sebeplerden dolayı yapılmamışsa Sulh Hakimi tescil işlemini yapar. Bu durumda redden dönmek mümkün değildir. Ancak mirasçı red beyanında bulunurken yanılma, aldatma ve korkutma gibi sebepler ile bu şekilde iradesini kullanmışsa reddin iptalini isteyebilir. Örneğin; mirasçıya mirasın hep borçtan ibaret olduğunun söylenilmesi ya da sahte evrak düzenlenerek sanki hep borç varmış gibi gösterilmesi ya da malın değerinin düşük gösterilmesi gibi durumlarda mirasçı kandırıldığını söyleyip mirası red etmekten vazgeçebilir.

Mirasçı Hangi İşlemleri Yaparsa Mirası Red Hakkını Kaybeder?

Mirasçılardan biri eğer terekenin olağan işleri dışında miras işlerinin yürütülmesi için gerekli işler dışında başkaca işler yaparsa bu durumda mirası üstü kapalı şekilde kabul etmiş sayılır. Bu durumda bu mirasçının mirası red hakkı ortadan kalkar. Yapılan işlerin ya da işlemlerin olağan olup olmaması işlemin önemine göre belirlenecektir. Örneğin; mirasçı miras kalan taşınmazı gerekmediği halde yenilemeye başlamışsa ya da tadilat başlatmışsa bu durumda mirası kabul etmiş sayılacaktır.

Diyelim ki eve hırsız girdi ve yeni kapı ile demir korkuluk taktırmak durumunda kaldı ise bu durumda mirası kabul etmiş sayılmaz. Bu iş olağan bir iştir ve evin korunması için gereklidir. Ama mirasçı miras ile ilgili hak düşürücü süreler ya da zamanaşımı ile ilgili konularda dava açar ya da hacze başvurursa bu durumda ret hakkı ortadan kalkmayacaktır. Burada miras üzerinde işlem yapılmış olmaz tam tersi mirasın menfaatinin korunması için bu işlemler yapılır.

Aynı şekilde dul ve yetim maaşı almak da red hakkını ortadan kaldırmayacaktır. Eğer miras olarak daha çok borç kalmış ise dul ve yetim maaşım elimden gider korkusu ile mirası kabul etmeye çalışmayın çünkü dul ve yetim aylığı mirasın reddinden etkilenmeyecektir. Mirasçı eğer terekeye ait olan bir malı gizlerse ya da kendine mal ederse bu durumda red hakkı düşecektir. Mirası istemiyorum deyip miras içinde bulunan bir malı kabul etmek ve almak mirasın reddine aykırı olacağı için bu yüzden de mirası reddetmemişsiniz gibi borçlar da miras kalacaktır.